"Το ψέμα δε βρίσκεται στις λέξεις, αλλά στα πράγματα"
Italo Calvino
Italo Calvino
Ακούγοντας κανείς τη φούγκα σε μι ελάσσονα από τον πρώτο τόμο του "Καλά συγκερασμένου κλειδοκύμβαλου" του Bach έχει την ψευδαίσθηση ότι σε μερικά σημεία ακούει τρεις ή και τέσσερις φωνές. Φυσικά η φούγκα είναι δίφωνη.
Κάτι ανάλογο -πάνω κάτω- συμβαίνει και στο Continuum του Ligeti.
Nότες που υπάρχουν χωρίς να υπάρχουν.
7 comments:
Οι Αόρατες Πόλεις του Italo Calvino, τρανό παράδειγμα.
Πολύ καλό ποστ από κάποιο εντελώς κουτό... ;-)
συνεπώς άλλο η φούγκα κι άλλο η μούγκα ...
Άλλοι ακούν φωνές κι άλλοι νότες. Το δυστυχές είναι ότι στην πρώτη περίπτωση τους λέμε τρελούς, ενώ στη δεύτερη μουσικές μεγαλοφυΐες. Άδικη ζωή...
:PP
(τρελαίνομαι για Καλβίνο...)
Οι φωνές που ακούτε υπάρχουν, κατά έναν όχι και τόσο μυστηριώδη τρόπο. Η εντύπωση που έχεται (ότι ενώ είναι δύο, ακούγονται 4 φωνές)προκαλείται από μία ιδιόμορφη συνθετική τεχνική κατά την οποία μια μελωδική γραμμή μπορεί να υπονοεί (να υποδηλώνει ακουστικά) δύο ή και τρεις φωνές-έστω Α,Β,Γ, ως εξής: η μελωδία αναπτύσσεται σε μία μεγάλη σχετικά περιοχή, η οποία χωρίζεται σε υποπεριοχές α, β, γ. (Παρένθεση:Ο εγκέφαλος μας κρατάει πάντα την τελευταία ακουστική εντύπωση - κάτι ανάλογο του μετεικάσματος στην όραση. Αυτό το εκμεταλλεύεται ένας συνθέτης για να δημιουργήσει διάφορες εντυπώσεις, μεταξύ αυτών και την διπλή, ή την τριπλή μελωδία).
Με συνεπή διαδοχή μικρών φράσεων (από 2-4 φθόγγους) α περιοχής-β περιοχής-γ περιοχής δίνεται η εντύπωση ότι: ξεκίνησε να τραγουδάει η Α φωνή σταμάτησε σε μία νότα (την οποία ο εγκέφαλός μας την παρατείνει), μπαίνει τώρα η Β φωνή, μετά η Γ και αυτό το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι τέλους.
Επόμενο είναι μια δίφωνη φούγκα γραμμένη με αυτή την τεχνική (κάθε φωνή της να είναι και από μία δίφωνη μελωδία) ενώ τυπικά ονομάζεται δίφωνη, ενώ οπτικά βλέπουμε δύο φωνές, η ακουστκή της εντύπωση να είναι τετράφωνη. Σε αυτό παίζει ρόλο και η ταχύτητα που ορίζεται από τον συνθέτη, αλλά και η οξυδερκής εκτέλεση, όπου ο καλός εκτελεστής χρωματίζει διαφορετικά, με αμυδρές διαφορές έντασης και άρθρωσης την κάθε περιοχή που αντιστοιχεί σε κάθε "ψευτοφωνή".
Έχετε καταπληκτικό αυτί, πάντως.....
Λύσιππε, η φράση του Calvino είναι από το έργο που αναφέρετε.
Ελένη, αυτό το "κουτό" σας διαθέτει περισσότερη μουσικότητα και από τις φούγκες του Bach.
Houli_v, όντως, εκτός και αν η φούγκα διαρκεί 4'33''.
Idάκι, τι να πουν κι αυτοί που ακούν ταυτόχρονα και φωνές και νότες (βλ. Scriabin)...
Γεράσιμε Μπερεκέτη, ευχαριστούμε για τη θαυμάσια ανάλυση. Νομίζω ο Schoenberg ήταν αυτός που έλεγε ότι από τον Bach διδάχτηκε κυρίως την τέχνη της μελωδίας που είναι ταυτόχρονα και συνοδεία του εαυτού της.
Η μουσικη deja vue...
Post a Comment